Na styku realności – tytuł jednego z cykli prac i całej obecnej wystawy fotografii rzeszowskiej artystki fotografika, Ireny Gałuszki, wydaje się być określeniem charakteru całej tej twórczości. Rzetelna dokumentalistka, mistrzyni w posługiwaniu się klasycznie fotograficznymi środkami wyrazu, nieustanie poszukuje w rzeczywistości magii, poezji niedopowiedzeń i ponad realnego, ulotnego piękna. Na świat patrzy oczami fotografa, poszukując miejsc i polując na sytuacje nie tyle atrakcyjne same w sobie, co będące dobrym materiałem do fotograficznego przekształcenia: ugięcia przestrzeni „rybim okiem” czy rozciągnięcia jej szerokokątnym obiektywem, rozmazania ruchu długim czasem naświetlania, wyostrzenia lub zmiękczenia obrazu barwnymi filtrami. I do dalszej nad nimi pracy w ciemni, sam na sam z fotograficzną alchemią.
Nie skupia się na jednym temacie: fotografuje naturę, krajobraz, architekturę, motywy industrialne, nie boi się także wycelować obiektywu w człowieka – ma na swoim dorobku wiele portretów, aktów i ujęć grupowych, głownie o charakterze socjologicznym.
Jednym z jej ulubionych tematów są konie. Fotografuje je od lat na plenerach w Janowie Podlaskim, gdzie można zobaczyć te najcenniejsze, najpiękniejsze i najszlachetniejsze – polskie araby. I gdzie może je obserwować i podglądać w stworzonym im niemal naturalnym środowisku: swobodne, w stadzie, z małymi źrebakami, zajmujące się sobą i swoimi końskimi sprawami. Zachwycające piękno ich kształtów, rysunku nóg, rozwianych grzyw i ogonów, szlachetnych zarysów szyi i głów, wklęsłości i wypukłości grzbietów, umaszczenie lśniącej sierści, światło ślizgające się po niej i po krągłościach ich ciał, potęgowane przez ruch i wzajemne relacje, tworzą zasób nieskończonej ilości układów i motywów. A także sytuacji na styku realności, emanujących ulotnością, żywą energią, skondensowaną emocjonalnością; także tą wynikającą z własnych przeżyć, doznań i pragnień.
Ucieczki od konkretu rzeczywistości materii – w stronę niedookreśloności, tajemniczości a nawet romantyzmu, poszukuje również w przyrodzie. Fotografuje nastrojowe świty, spowite w woale mgieł i rozświetlone niemal mistycznym światłem budzącego się słońca, dramatycznie poprzerastane i zdeformowane stare drzewa, fantastycznie ukształtowane, także światłem i cieniem, formacje skalne. Utrwala okruchy ulotnego piękna jakie tworzą się na styku realności i estetycznego oraz emocjonalnego przeżycia, w relacji z pięknem i pierwotną potęgą Natury.
Umiejętnym kadrowaniem porządkuje chaos naturalnych form, odsłania abstrakcyjny wymiar poskręcanych i powyginanych, dramatycznie chwytających się ziemi korzeni drzew, niewiarygodnych ukształtowań wypłukanych wodą kamieni, lśnień i odbić światła na powierzchni wody. Powierza wiarygodności fotografii abstrakcyjne obrazy, jakie tworzy na styku realności i idei sztuki nieprzestawiającej. Z podobnego powodu sięga po nasyconą symbolicznymi i archetypicznymi odniesieniami przestrzeń pomiędzy przedmiotem a jego cieniem. Rejestruje abstrakcyjne – i plastycznie atrakcyjne – kompozycje, powstające na styku realności konkretu jego materialnej, trójwymiarowej formy i bezcielesnego, płaskiego cienia; zależnie od świata, jego mocy i kątów padania promieni.
Nie rezygnuje z wykorzystania treści i znaczeń związanych z człowiekiem i jego egzystencją, umocowaną na styku realności świata materii i ideowego świata ducha. Dotyka związanych z nią odczuć w metaforycznym w charakterze cyklu „Martwe dusze”, w którym wykorzystała manekiny, oraz ich cienie i sylwetki fotografowane przez półprzejrzyste przesłony.
Ponad czterdziestoletnia twórczość Ireny Gałuszki od początku kształtuje się na styku realności fotografii dokumentalnej i kreacyjności fotografii artystycznej, z jednej strony: rzetelności rejestracji wydarzeń i przejawów widzialnej rzeczywistości, z drugiej: autorskich, fotograficznych interpretacji wizualnych i emocjonalnych przeżyć. Artystka porusza się równą swobodą w obu tych przestrzeniach – na co pozwala jej wrażliwość, wiedza, doświadczenie – i doskonała znajomość fotograficznego medium.
Stanisława Zacharko-Łagowska
Irena Gałuszka – założyciel i dyrektor Galerii Fotografii Miasta Rzeszowa od 1992
Ur. w Smolcu k/Wrocławia. Animatorka rzeszowskiego ruchu fotograficznego. Artysta fotograf, członek Związku Polskich Artystów Fotografików od 1996 r.
Do Rzeszowa przyjechała w 1972 r., po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Wrocławskim (Wydział Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny, kierunek Fizyka). W latach 1980-1992 Prezes Rzeszowskiego Towarzystwa Fotograficznego. W 1992 r. z jej inicjatywy została utworzona Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa.
Odznaczenia państwowe:
Została uhonorowana m.in.: Odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1985), Srebrnym Medalem Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych (1985), Brązowym Krzyżem Zasługi (1987), Medalem 40-lecia Związku Polskich Artystów Fotografików, Dyplomem Honorowym Ministra Kultury i Sztuki (1988), Medalem 150-lecia Fotografii (1989), Złotą Odznaką Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych (1991), Nagrodą Zarządu Województwa Podkarpackiego (2004), Złotym Krzyżem Zasługi RP (2005) i Nagrodą Miasta Rzeszowa I stopnia za 2006 rok, Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016).
Jest autorką 21 wystaw indywidualnych (wybór):
„Libia Dzień Powszedni” (Rzeszów, Warszawa, Płock, Nowy Sącz, Krynica, Bolesławiec 1986,); „Za Chińskim Murem” (Rzeszów, Płock, Warszawa 1989); „Portrety” (Bielefeld – Niemcy 1992); „Kolorowy Zawrót Głowy” (Rzeszów, Tarnów 1993); „Bieszczadzkie Legendy i Portrety” (1993, Rzeszów, Zamość, Warszawa); „Bielefeld Impresje” (Rzeszów 1995); „Rzeszów – Impresje” (Bielefeld – Niemcy, Klagenfurt – Austria 1997); „Twój Brat Mniejszy” (Rzeszów 1999); „Bułgaria – Impresje” (Warszawa 1997, Kraków, Wrocław 1998, Poznań, Lublin 1999, Ostrowiec Świętokrzyski 2001); „Rzeszów – Tajemnicze Zaułki – Detale” Rzeszów 2005; „Trakl” fotografia inspirowane poezją Georga Trakla, Rzeszów 2007, „Bułgarskie klimaty” (2013, Dąbrowa Górnicza, Warszawa, Łódź), „Opowieści z Podlasia” (2015, Busko-Zdrój), „Czerwienią i złotem piasku rozpoczyna się zmierzch…” (2015, Słupsk, Ustka).
Udział w ponad 120 wystawach zbiorowych (wybór) :
„Dziecko” (Katowice, Piła 1979); „Konfrontacje Gorzowskie” (Gorzów Wielkopolski 1979, 1984, 1987); „Foto – Expo” (Poznań 1979); „Biennale Dziecko” (Rzeszów 1979); „Rodzina Polska” (ZPAF, Warszawa 1980); „Biennale Krajobrazu” (Kielce 1981, 1985, 1986); „Międzynarodowy Salon w Maitland” (Australia 1983, 1989); „Międzynarodowy Salon 200 Zaproszonych” (Łódź 1984, 1985, 1988); „Międzynarodowa Wystawa Małe Formaty” (Warszawa 1984); „Polska Fotografia 1944 – 1984” (Warszawa 1984); „Międzynarodowy Salon Andora” (Andora 1985); „Krajobrazy Świata” (CBWA Zachęta, Warszawa 1986); „XVII Biennale Fotografii Przyrodniczej” (Poznań 1986, wystawa międzynarodowa); „Portret” (Bydgoszcz 1986); „San Marino” (Włochy 1985); „Zaiss Praktica” (NRD 1988); „I Międzynarodowa Wystawa Fotografii Kobiet – Fotografów” (Székesfehérvár, Węgry 1988); „Dziecko”, wystawa prac nagrodzonych z „Biennale Dziecko” (Budapeszt, Węgry 1982); „Zima” (Maitland, Australia 1986); „Lokomotywownia” (Maitland, Australia 1989); „Zabytki Rzeszowszczyzny” (Maitland, Australia 1988); „Photo Salon Algarve” (Portugalia 1983); „Człowiek – Salon Międzynarodowy Tarnów” (Tarnów 1989), XVII Międzynarodowy Salon Świdnica „Zestaw 2010”, Museum Hause of Humoourand, Garbrovo 2015; „Rolnicze rozmowy”, Rzeszów 2015; Międzynarodowy Salon Miniatura Częstochowa 2012, 2014, 2016, Międzynarodowy Jesienny Salon Sztuki, BWA Ostrowiec Świętokrzyski 2010, 2012, 2014.
Nagrody i medale na wystawach krajowych i międzynarodowych (wybór):
„Dziecko” 1979 Katowice (I Nagroda), 1979 Piła ( II Nagroda); „I Biennale Dziecko” 1979 (Srebrny Medal); „Rodzina Polska”, 1980 , Warszawa, ZPAF; „IV Biennale Dziecko”, Rzeszów 1985 (Nagroda Specjalna); „Międzynarodowy Salon 200 Zaproszonych”, Łódź 1984, 1985, 1986; „Polska Fotografia 1944 – 1984”, Warszawa (Medal); „Ginące strzechy”, Kraków 1985 (Srebrny Medal); „Portret”, Bydgoszcz 1986 (III Nagroda); „X Biennale Krajobrazu”, Kielce 1986 (Medal); „San Marino”, 1985 , udział w reprezentacyjnym zestawie polskiej fotografii; „XVII Gorzowskie Konfrontacje”, 1987 (Brązowy Medal); „V Biennale Dziecko”, Rzeszów 1987 (Grand Prix i Złoty Medal); „Zaiss Praktica”, NRD 1988 (II Nagroda); „I Międzynarodowa Wystawa Fotografii Kobiet – Fotografów”, Węgry 1988, (Nagroda Główna z pięciu równorzędnych); „Człowiek, Salon Międzynarodowy”, Tarnów 1989, Srebrny Medal; „Świdnica 1991 – Za Twórczość Artystyczną” (Srebrny Medal Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych); Złota Odznaka, 1991 r., Polska Federacja Stowarzyszeń Fotograficznych; „Życie jest piękne”, Związek Polskich Artystów Fotografików Okręg Świętokrzyski Kielce 2007, 2008; II Nagroda „Portret” Koło, 2010 r.; Srebrny Medal FIAP na „Międzynarodowy Konkurs. Martwa Natura w fotografii. Częstochowa 2011” .
Noty biograficzne w wydawnictwach:
1993 „5 000 Osobowości Świata” – American Biographical Insitute, w 2004 w edycji europejskiej „Who is Who”, 2006 (Warszawa) „Fotografowie 1946-2006”, „Słownik Biograficzny Fotografów Polskich”, 2009 (Kielce) „Sztuka Fotografii. Almanach Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF 1978-2008”, 2007 (Kielce) „Świętokrzyskie Biografie” Słownik Biograficzny Ziemi Świętokrzyskiej, „Encyklopedia Oxford” 2015.
Publikacje:
Około 2 tysiące fotografii opublikowanych w prasie lokalnej i ogólnopolskiej. Fotografie i teksty w wydawnictwach albumowych „Mistrzowie polskiego pejzażu”, (Kielce 2000), „Almanach polskiej fotografii artystycznej” (Warszawa 1979, 1984, 1988, 1990, 1991), „Almanach Polskiej Fotografii Artystycznej” (Warszawa 1979, 1984, 1988, 1990, 1991), „Mistrzowie polskiego Pejzażu” (Kielce 2000), „Sztuka fotografii” (Kielce 2009), „Encyklopedia Rzeszowa”, Wydawnictwo MITEL, Rzeszów 2011 (2 biogramy), „Rzeszów. Stadion Miejski”, GFMRz 2012 r., 71 fotografii, opracowanie merytoryczne albumu, „EUROPEJSKI STADION KULTURY 2011/2012 (75 fotografii i opracowanie merytoryczne), GFMRz 2012 r., „Nie od razu Rzeszów zbudowano” (56 fotografii i opracowanie merytoryczne), GFMRz 2011 r., „Rzeszów – INWESTYCJE w latach 2002 – 2013” (93 fotografie), tom I, GFMRz 2013.
Udział w wielu plenerach ogólnopolskich i międzynarodowych.
